نقش حقوقی نمایندگان هوشمند در عرصه قراردادهای الکترونیکی

توسعه دسترسی به فضای مجازی، افزایش سرعت انتقال اطلاعات ازطریق فناوری های نوین به ویژه اینترنت در عرصه تجارت الکترونیک و همچنین پیشرفت های علمی اخیر در زمینه هوش مصنوعی، سبب طرح مفاهیم جدید و بروز مسائلی بی سابقه در موضوعات حقوقی شده است. نماینده الکترونیکی یکی از این مفاهیم می باشد و نماینده هوشمند به عنوان دسته ای پیشرفته تر از انواع این نمایندگان، محور عمده مباحث این رساله است. نماینده هوشمند را می توان برنامه نرم افزاری غیرقابل رویتی دانست که ازجانب کاربر انسانی به صورت خودکار و مستقل در شبکه های مجازی به فعالیت می پردازد و می تواند در بازارهای اینترنتی با انسان ها یا نمایندگانی دیگر از جنس خود قرارداد منعقد کند. درحقیقت نماینده هوشمند که زاده علم هوش مصنوعی است، توسط برنامه نویسان علوم رایانه تولید شده و دراختیار کاربران اینترنت قرار گرفته است تا انعقاد قراردادها را در عصر جدید آسان تر، سریع تر و کم هزینه تر نماید. می دانیم که ازجمله شرایط اساسی صحت معاملات، اهلیت طرفین و وجود قصد و رضا در آن هاست. با توجه به ناشناخته و جدید بودن مفهوم نمایندگی هوشمند، تبیین دقیق ماهیت حقوقی این نمایندگان برای مشخص نمودن وجود اهلیت و اراده در آنان و نحوه عملکردشان در انعقاد قرارداد، امری ضروری است. دراین راستا چهار نظریه عمده دررابطه با ماهیت نمایندگان هوشمند نزد محققان مطرح گردیده است. درنظر گرفتن آن ها به عنوان برده، ابزار ارتباطی ساده، نماینده قراردادی سنتی و یا دادن شخصیت حقوقی به آنان که برگزیدن هریک، نتایج حقوقی متفاوتی از خود برجای می گذارد. در این پژوهش، پس از بیان کامل معایب و محاسن هر نظریه، آخرین دیدگاه مناسب ترین آن ها دانسته شده است. افزون بر این، مخاطرات مربوط به معاملات نمایندگان هوشمند و راهکارهایی برای مقابله با این مخاطرات ازحیث حقوقی مورد توجه قرار گرفته است.